Bee-line essay, "a Digital Renaissance ?"

*** Gemeinschaft en Gesellschaft

Voor menigen onder ons, mezelf incluis, heeft het individualisme
geleid tot een sociaal kerkhof, een sociale woestijn met
enkele sporadische oases.
Het dorp met de kerktoren en café als gemeenschapsbron,
ligt voor het merendeel van ons ver in het verleden.
Gewijzigde leefpatronen, stijgende werkdruk, toenemende
ambities, de drang naar luxe en comfort gooien ons steeds
meer terug op onszelf, verwijderen ons zienderogen van de andere(n).
Mensen schrikken zich bijna rot als je hen vraagt:
"Hoe gaat het werkelijk met jou ?"
Er is geen tijd om te antwoorden, de vraag wordt afgedaan met
enkele nietszeggende algemeenheden; de vraag roept bij hen het besef
op dat ze het eigenlijk zelf niet weten, het reeds lang niet meer aan
zichzelf hebben gevraagd.
Wie aarzelt trouwens niet om zulke vraag te beantwoorden?
Hebben we niet met scha en schande geleerd voorzichtig te zijn
met dergelijke vormen van intieme informatie ?
Vooraleer je je daaraan wenst over te leveren, moet er een
sterk gevoel van vertrouwen aanwezig zijn, niet ?
Enkel betrokkenheid, verbondenheid met de andere kan
leiden tot engagement en is enkel weggelegd in
Gemeinschaft, zelden in de sfeer van Gesellschaft.
Het sociale patroon vertoont in onze taal een hierarchie
gaande van verwanten, vrienden, kennissen en contacten
maar in de praktijk is het geen garantie dat mensen
nauw met elkaar verbonden zijn, kort bij elkaar staan.

*** Uit het oog, uit het hart

Relaties bewegen zich in de tijd in frequentie, intensiteit en
bevrediging.
Meestal veroorzaakt door wijzigingen in leefwerelden, met als
gevolg het wegvallen van raakpunten, het verschuiven van
klemtonen.
Afstandelijkheid, vervreemding, onverschilligheid tot ontkenning
vinden (on)bewust hun weg in de geschetste volgorde.
Langzaam maar zeker is er een verwijdering ontstaan waardoor
we niet meer in staat zijn de andere via "kleine finesses, trekjes"
aan te voelen en dus te begrijpen.
We voelen de andere niet meer aan vanuit de buik maar analyseren
hem/haar vanuit het hoofd.
Past die nog in ons kraam? Wat kan/moet ik daar nog tegen zeggen ?
Als je niet kort meer bij iemand staat en enkel nog de buitenkant
waarneemt, dan zet je mensen gemakkelijkheidshalve in schuifjes
met rare namen op.
Vrienden van weleer worden zo in het beste geval herleidt tot louter
Gesellschaft.
Ons gebrek aan sociale vaardigheden (waar zouden we het geleerd hebben ?)
staat ons vaak in de weg om de barrières, taboes te overschrijden die
mensen in de tijd voor elkaar hebben opgetrokken.
Het is vanzelfsprekender geworden spanningen en onbeantwoordde vragen
gemakkelijkheidshalve op te bergen dan ze (terug) bespreekbaar te maken.
Die draad toch terug kunnen opnemen onderscheidt Gemeinschaft van
Gesellschaft.

*** CMC, Computer Mediated Communication

Voor het eerst in de geschiedenis leek het mogelijk om van de wereld
een Global Village te maken waarin mensen zouden kunnen communiceren
in many-to-many relaties over de grenzen van ruimte en tijd heen.
De vraag welke ik me vandaag stel, is of (de uitzonderingen niet
te na gesproken) we met zijn allen op een zinnige wijze gebruik maken
van de nieuwe technologieën.
Waar netwerk communicatie zou kunnen bijdragen tot restauratie van
een organisch gevoel van Gemeinschaft, wordt het medium grotendeels
aangewend als een nieuwe vorm van one-to-many communicatie,
net als TV kijken.
Glitter, hype en commerce beleven nieuwe hoogdagen.*
Vorm overheerst nog steeds de inhoud.

*** a Digital Renaissance ?

Wat ooit omschreven werd in "Wired" magazine (1995) als The Digital Renaissance,
lijkt me meer dan ooit toekomstmuziek.
The Global Thinking idee is meer herleid tot het Global Market motief van de G8.
Voor hen die zoeken naar a bit more*, liggen de mogelijkheden voor het rapen.
Niemand, ook mezelf niet, hoeft daar verder wakker van te liggen.
Mij zal het alvast niet beletten meer tijd vrij te maken voor vrienden,
waar nodig met hen oude zaken uit te klaren,
het gezelschap van echte mensen op te zoeken, steeds opnieuw geraakt te worden
als het zich in momenten verheft tot een deugddoende vorm van eigentijds
gemeenschapsgevoel.

Hoe of waar we de andere(n) (op)zoeken, onder welke vorm we van gedachten
wisselen, speelt weinig rol.
Of we er al of niet "wijzer" van worden, lijkt mij vandaag duidelijk een
essentielere bekommernis.

------
+ The Virtual Community: homesteading on the electronic frontier,
by Howard Rheingold, published by Addison-Wesley in 1993.
(http://www.rheingold.com/)
"What could be the electronic Athens is in danger of becoming one more massive,
worlwide opportunity for amusing ourselves to death ..."
+ Being Digital by Nicholas P. Negroponte,
published by Alfred A. Knopf (New York) 1995
+ Wired magazine 1993-2001
http://www.wired.com/wired/about/ en http://www.hotwired.com/)
+ a single BIT can make the difference between what is moderate or what is excellent.
------